Zorgboeren die jeugdzorg bieden, krijgen vanaf 1 januari 2026 te maken met een aantal veranderingen. Met de inwerkingtreding van de Wet verbetering beschikbaarheid jeugdzorg verschuiven taken naar de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en worden nieuwe verplichtingen ingevoerd rondom data-aanlevering en governance. Deze ontwikkelingen vragen om tijdige aandacht en voorbereiding. Eerder hebben wij in de nieuwsbrief al een uitgebreid artikel gepubliceerd over de verplichting tot intern toezicht die eveneens voortvloeit uit de Wet verbetering beschikbaarheid jeugdzorg.
NZa krijgt grotere rol in de jeugdzorg
Op 7 oktober heeft de Eerste Kamer ingestemd met het wetsvoorstel Verbetering beschikbaarheid jeugdzorg. Als gevolg hiervan gaan de taken en medewerkers van de Jeugdautoriteit (JA) per 1 januari 2026 over naar de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).
De NZa krijgt hiermee een bredere verantwoordelijkheid voor het bewaken van de continuïteit en beschikbaarheid van jeugdzorg in Nederland. Onderdeel hiervan is het vroegtijdig signaleren van risico’s, zodat tijdig kan worden ingegrepen wanneer de beschikbaarheid van zorg onder druk komt te staan.
Verplichte data-aanlevering via het Early Warning System
Vanaf 2026 wordt het vernieuwde Early Warning System (EWS) Jeugdzorg van de NZa ingevoerd. Dit betekent dat een deel van de jeugdhulpaanbieders verplicht ieder kwartaal data moet aanleveren.
Concreet houdt dit in:
- De Jeugdautoriteit stopt met het huidige EWS
- De NZa voert vanaf 2026 het vernieuwde EWS Jeugdzorg
- Data-aanlevering wordt verplicht voor:
- Gecontracteerde of gesubsidieerde aanbieders van specialistische jeugdhulp
- Gecertificeerde Instellingen
Micro-aanbieders en solistisch werkende jeugdhulpverleners zijn in principe vrijgesteld, tenzij de NZa op basis van signalen aanleiding ziet om alsnog informatie op te vragen. In de komende maanden volgt meer duidelijkheid over welke aanbieders precies moeten aanleveren en welke gegevens gevraagd worden. Dat zullen wij dan natuurlijk met jullie delen.
De verplichte data-aanlevering geldt voor aanbieders van onder andere:
- Jeugdhulp met verblijf
- Pleegzorg
- Multidisciplinaire specialistische jeugdhulp bij complexe problematiek
- Forensische jeugdhulp
- Jeugdhulp bij zintuiglijke beperkingen
- Dagbehandeling in groepsverband
- Hoogspecialistische GGZ voor jeugd
- Specialistische jeugdhulp bij seksueel misbruik of geweld
- Crisisjeugdhulp (24/7 beschikbaar)
Wil je je hier verder in verdiepen, dan verwijzen wij je naar de QA-Sessie-Verplichte-data-aanlevering-in-de-jeugdzorg-WvdS-2025_.pdf
Korte herinnering: intern toezicht in de jeugdzorg
Eerder hebben wij in de nieuwsbrief al een uitgebreid artikel gepubliceerd over de verplichting tot intern toezicht die eveneens voortvloeit uit de Wet verbetering beschikbaarheid jeugdzorg. In dit artikel gingen we uitgebreid in op wat intern toezicht inhoudt en voor welke aanbieders dit geldt (klik hier voor de link naar het artikel)
Graag geven we hier nog een korte vernieuwde opfrisser.
Intern toezicht betekent dat een onafhankelijk orgaan toezicht houdt op het beleid en het bestuur van de organisatie. Dit is niet alleen een wettelijke verplichting, maar kan ook van meerwaarde zijn voor zorgboeren die jeugdzorg bieden. Denk aan:
- Ervaren sparringpartners die meedenken over beleid en strategie
- Een objectieve blik van buitenaf
- Extra deskundigheid op het gebied van financiën, kwaliteit of personeel
- Een netwerk dat ondersteuning kan bieden in complexe situaties
Belangrijke toevoeging Intern toezicht:
Op 18 december hebben wij te horen gekregen hoe de inspectie omgaat met het toezicht op de veranderende samenstelling voor het intern toezicht ten opzichte van de WTZA
De inspectie houdt er rekening mee dat het tijd kost om intern toezicht te regelen dat volledig voldoet aan de nieuwe wetgeving. Daarom zal de inspectie in het eerste half jaar van 2026 stimulerend en agenderend optreden als een jeugdhulpaanbieder of GI nog niet voldoet aan de nieuwe wettelijke eisen. Na 1 juli 2026 kan en zal de IGJ gaan handhaven als dat nodig is.
Als de inspectie tijdens het toezicht bij een jeugdhulpaanbieder of GI constateert dat het intern toezicht nog niet voldoet aan de nieuwe eisen, dan handelt de inspectie als volgt:
- De inspectie informeert jeugdhulpaanbieders en GI's over de wettelijke verplichtingen volgens Wet verbetering beschikbaarheid jeugdzorg (artikel 4.4.1). En de inspectie stimuleert hen om aan die wettelijke eisen gaan voldoen.
- Als een jeugdhulpaanbieder na 1 juli 2026 niet voldoet aan de wettelijke eisen voor intern toezicht, dan kan de IGJ een Last onder dwangsom (LOD) opleggen.
- De inspectie publiceert de resultaten van haar toezicht in openbare rapporten op IGJ Toezichtdocumenten.
Wil je nog meer informatie over dit onderwerp? Klik hier
Praktische tip
Vindt u het lastig om geschikte kandidaten te vinden voor intern toezicht? Een tip uit de praktijk: plaats een vacature. De ervaring leert dat hier vaak goede en betrokken reacties op komen, al kan dit per regio verschillen.
Meer informatie: podcast Jeugd & Gezin
Ter ondersteuning is de eerste aflevering van de podcast Jeugd & Gezin online gegaan. Deze aflevering gaat over intern toezicht in de (jeugd)zorg en biedt praktische handvatten en herkenbare voorbeelden.
Aflevering 1 van de podcast van Jeugd & Gezin staat online voor meer informatie over dit onderwerp: Podcast Intern toezicht in de (jeugd)zorg | voor Jeugd & Gezin
Nieuwe regeling: openbare jaarverantwoording Jeugdwet
Onlangs is de Regeling openbare jaarverantwoording Jeugdwet gepubliceerd. Deze regeling bevat wijzigingen rondom de verplichte openbare jaarverantwoording en geldt voor jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen.
De regeling is bedoeld om de bedrijfsvoering van jeugdhulpaanbieders die werken met (gedeeltelijk) collectieve middelen transparanter te maken. Hierdoor krijgen betrokkenen zoals gemeenten, toezichthouders en het bredere publiek inzicht in de bedrijfsvoering van aanbieders en gecertificeerde instellingen.
De regeling is gepubliceerd in de Staatscourant op 31 oktober 2025 en treedt in werking op 1 januari 2027. Dit geeft jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen het komende jaar de tijd om zich voor te bereiden, zodat ze vanaf 2027 voor het eerst volgens de nieuwe regels kunnen verantwoorden over boekjaar 2026, zie hier de publicatie van het CIBG.