Prik-, snij-, bijt- en spat-incidenten
Misschien heb je er wel eens van gehoord, van een prik-, snij-, bijt- en spat-incident. In dit artikel leggen we uit wat het is, en geven we voorbeelden van situaties die op zorgboerderijen kunnen voorkomen. Daarnaast leggen we uit waarom het belangrijk is om actie te ondernemen en hoe je dit aanpakt.
Wat zijn prik-, snij-, bijt- en spat-incidenten?
Vaak worden prik-, snij-, bijt- en spat-incidenten kortweg prikaccidenten genoemd, omdat deze het meest voorkomen. Prikaccidenten is de verzamelnaam voor prik-, snij-, bijt- en spat-gebeurtenissen. Dit zijn (ongewenste) gebeurtenissen waarbij bloed of een andere lichaamsvloeistof in contact komt met het bloed van een ander. Ook wanneer er bloed of een andere lichaamsvloeistof op de slijmvliezen van een ander komt, spreek je van een prikaccident.
Voorbeelden van prikaccidenten die op zorgboerderijen voor kunnen komen zijn:
- Tijdens een agressie-incident bijt een deelnemer een medewerker of mede-deelnemer “tot bloedens toe”. (beide partijen lopen in dit geval het risico op besmetting)
- Tijdens een agressie-incident spuugt een deelnemer waardoor speeksel in de ogen van de begeleider of een deelnemer komt.
- Iemand snijdt zich aan een scheermes (of ander scherp voorwerp) waar bloedresten van een ander op zitten.
- Bij het verzorgen van een ernstig bloedende wond vergeet de begeleider handschoenen te dragen en komst het bloed van de verzorgde in contact met de niet-intacte huid (wondjes, kloven, eczeem etc.) van de begeleider.
- Iemand prikt zich aan een naald die zojuist gebruikt is.
- Er wordt mond op mond beademing gegeven zonder beschermingskapje waarbij er sprake is van bloedslijmmenging (bijvoorbeeld door een aangezichtswond).
Bijtincidenten met dieren worden meestal niet onder prikaccidenten gerekend. In dit artikel wordt hier daarom niet verder op ingegaan. Deze beten vragen wel om actie! Neem na de beet van een dier altijd contact op met een (huis)arts.
Waarom is het belangrijk om in actie te komen bij een prik, snij-, bijt- en spat-incident?
Bij een prik-, snij-, bijt- en spat-incident) bestaat er risico op overdracht van een bloed-overdraagbare aandoening, zoals hepatitis B, hepatitis C en HIV. Hoe groot het risico op een infectie na een prikaccident is hangt af van een aantal factoren:
- De aard/toedracht van het incident (is er bloed of andere vloeistof overgedragen, en zo ja, hoeveel)?
- De serostatus van de bron (is deze drager van een infectieziekte)?
- De immuunstatus van het slachtoffer (is deze beschermd door vaccinatie of door eerder doorgemaakte ziekte)?
- Behoort de bron tot een hoog risicogroep (bijvoorbeeld: nierdialysepatiënt, hemofyliepatiënt, spuitende en snuivende drugsgebruiker, iemand afkomstig uit nietwesterse gebieden, iemand met wisselende (en riskante) seksuele contacten, verstandelijk gehandicapten)?
Wanneer op jouw zorgboerderij het risico op een prik, snij-, bijt- en spat-incident groot is, bijvoorbeeld omdat er veel sprake is van agressie of omdat er gewerkt wordt met naalden, is het verstandig om afspraken te maken over de preventie en/of afhandeling van prik, snij-, bijt- en spat-incidenten, bijvoorbeeld met de lokale GGD. Het is ook mogelijk om personeel preventief te vaccineren tegen Hepatitus B.
Wat te doen bij een prik, snij-, bijt- en spat-incident?
Wanneer je te maken krijgt met een prik, snij-, bijt- en spat-incident:
- Laat de wond goed doorbloeden;
- Spoel de wond, de bespatte huid of de slijmvliezen uit met water (of fysiologisch zout);
- Desinfecteer daarna de wond met alcohol 70%, of chloorhexidine 0,5% in 70% alcohol. Slijmvliezen hoeven niet gedesinfecteerd te worden
- Handel volgens de afspraken die de zorgboerderij heeft gemaakt met de partij die zorgt voor de afhandeling van de incidenten. Zijn er geen afspraken? Zoek contact met een arts om te bepalen of verdere actie nodig is.
- Ook belangrijk: registreer het prik-, snij-, bijt- en spat-incident en evalueer dit met het team op de zorgboerderij. Het doel hiervan is om te leren: Hoe kan een dergelijk incident in de toekomst worden voorkomen? Zijn er aanpassingen nodig in de manier van werken en/of het beleid? Binnen het keurmerk Kwaliteit laat je zien is dit ook onderdeel van de norm.
Voor meer informatie zie het protocol van het Rivm: https://lci.rivm.nl/richtlijnen/prikaccidenten