Op veel zorgboerderijen wordt (nog) niet gewerkt met de Wet zorg en dwang (Wzd). Toch is het belangrijk dat medewerkers goed opletten dat er niet per ongeluk gedwongen zorg wordt gegeven. De inspectie merkt dat zorgaanbieders soms niet herkennen dat een handeling eigenlijk onder dwang valt. Er worden soms beperkingen opgelegd die volgens de wet niet mogen en ook worden algemene huisregels soms gebruikt als groepsbeperking, terwijl beperkingen altijd per persoon beoordeeld moeten worden. Daarnaast verwijzen organisaties te weinig naar de cliëntenvertrouwenspersoon (CVP) en wordt het verplichte stappenplan van de Wzd vaak niet gevolgd. Het is daarom belangrijk dat begeleiders goed geschoold worden, ook als de Wzd zelf niet direct op de zorgboerderij wordt toegepast.
Huisregels: duidelijkheid, veiligheid en geen dwang
Huisregels kunnen helpen om duidelijkheid te geven en structuur te bieden. Deze regels gelden voor iedereen op de zorgboerderij: deelnemers, bezoekers en medewerkers. Ze zijn bedoeld om veiligheid te bieden, de dagelijkse gang van zaken goed te laten verlopen en een prettige sfeer te creëren. Op onze zorgboerderij hebben we afspraken zodat het fijn en veilig is voor iedereen. Iedereen houdt de omgeving veilig en gezond. We houden ons aan het dag- en avondritme. We maken geen harde muziek, zodat anderen zich prettig voelen. Ook nemen we geen gevaarlijke spullen mee, zodat niemand zich kan bezeren. Ook het ’s nachts sluiten van de voordeur kan als huisregel worden opgenomen. Het belangrijkste is dat huisregels nodig, duidelijk en niet overdreven streng zijn. Ze mogen niet te betuttelend zijn en moeten in verhouding staan tot het doel dat ze dienen.
Hoewel huisregels soms iemands vrijheid kunnen beperken, zijn het geen vormen van gedwongen zorg. Het verschil is dat huisregels voor iedereen gelden, terwijl gedwongen zorg altijd betrekking heeft op één specifieke persoon. Huisregels mogen gaan over veiligheid, omgang met elkaar, structuur in de dag, hygiëne, afspraken over ziekmeldingen, roken, respectvol gedrag en het gebruik van telefoons, computers, internet of het maken van foto’s en filmpjes. Het is belangrijk dat deze regels vooraf duidelijk worden besproken, bij voorkeur samen met deelnemers worden vastgesteld en regelmatig worden geëvalueerd.
Steeds vaker is er aandacht voor het telefoonvrij opvoeden van jeugdigen, vanwege de nadelige effecten van veel schermtijd. Wij zien ook bij sommige zorgboerderijen de wens om duidelijke, pedagogisch verantwoorde afspraken te maken over telefoongebruik, zonder dat dit juridisch problematisch wordt. Zorgboeren kunnen hierin een rol spelen door samen met deelnemers of ouders huisregels op te stellen over telefoons, zonder dat dit neerkomt op onvrijwillige zorg. De kunst is om hierover met elkaar in gesprek te gaan, afspraken te maken en deze vast te leggen in de huisregels. Op de zorgboerderij wil je een prettige sfeer creëren en regels hebben over hoe we met elkaar omgaan, waarbij communicatie bij voorkeur face-to-face verloopt en niet via een telefoon of scherm.
Een praktisch voorbeeld: tijdens de dagbesteding staat in de huisregels dat telefoons in de tas blijven zodat iedereen goed kan meedoen. Dat is toegestaan als groepsafspraak. Als een jeugdige hier veel moeite mee heeft en haar telefoon nodig heeft voor een stukje veiligheid, kunnen individuele afspraken worden gemaakt en beschreven in het zorgplan. Bijvoorbeeld dat zij de telefoon in haar zak mag houden, maar dat deze niet uit haar zak gaat. Het is belangrijk om huisregels regelmatig te bespreken, bijvoorbeeld in de cliëntenraad, zodat het gevoel van gezamenlijkheid en fijne sfeer behouden blijft.
Wet zorg en dwang, bewust werken de juiste kaders
Het is een feit dat veel zorgaanbieders zich nog onvoldoende bewust zijn van de regels rondom de Wzd. Het is daarom van belang om je goed in te lezen, kritisch te kijken naar het beleid en de keuzes die je maakt bij bepaalde afspraken. Als er handelingen zijn die onder onvrijwillige zorg vallen, moet altijd het stappenplan van de Wzd gevolgd worden.
Nu 10% korting: e-learning Wet zorg en dwang, alleen deze decembermaand!
Wil jij als zorgprofessional zeker weten dat je werkt binnen de juiste wettelijke kaders én weet hoe je onvrijwillige zorg kunt voorkomen? Volg dan onze e-learning Wet zorg en dwang. Je leert: wat de wzd precies inhoudt, hoe je dwang herkent, hoe je juiste afwegingen maakt en hoe je binnen de kaders van vrijwillige zorgt blijft en als je bewust de keuze maakt om wel onvrijwillige zorg te leveren hoe je dan het stappenplan gebruikt.
Alleen dus deze december maand: 10% korting op de complete e-learning Zorg en Dwang.
Een mooie kans om jezelf of je team te scholen en direct winst te behalen in de praktijk.
Wil je graag nog meer handvaten, bekijk deze verdieping over dilemma’s en vrijheidsbeperking in de jeugdhulp (NJi): https://www.nji.nl/databanken/publicaties/omgaan-met-dilemmas-rond-vrijheidsbeperking-in-open-jeugdhulp-met-verblijf